Cultuur is psychologisch gezien hetgeen zich tussen mensen afspeelt door de aanwezigheid van hardnekkige gedragspatronen. Cultuur zelf, anders dan wordt verondersteld in de culturele antropologie, doet niets met mensen (Voetstermans & Verheggen, 2007). Deze kijk impliceert dat de aanwezigheid van een organisatiecultuur geen verklaring is voor gedrag, maar dat nu juist onderzocht moeten worden waardoor nu een organisatiecultuur ontstaat; zeker wanneer het een strategische organisatieverandering betreft.

Om de gewenste organisatiecultuur te kunnen bouwen, is het dus nodig bestaand gedrag (het wel of niet handelen), de attitudes (kijk op een bepaald iets of iemand) en de waarden (diepere drijfveer) van de organisatie/de medewerkers te kennen (de ongeschreven werkelijkheid) door observatie of gesprekken te voeren. Vaak wijkt de ongeschreven werkelijkheid af van de gewenste waarden, normen of competenties (de geschreven werkelijkheid).

Een voorbeeld. De directie heeft als normen samenwerken en resultaatgerichtheid geformuleerd. In de praktijk zijn medewerkers vooral bezig (gedrag) om de gevraagde resultaten te halen en werken zij weinig samen. Dit kan gevolgen hebben voor bijvoorbeeld de innovatiekracht, arbeidstevredenheid en/of de gezondheid van medewerkers. De attitude t.o.v. resultaatgericht werken is negatief geladen.

Op basis van het verkregen inzicht in het verschil tussen de geschreven en ongeschreven werkelijkheid kan een geïntegreerd programma opgesteld worden met mogelijk aandacht voor: het aanpassen of toelichten van de geschreven regels, gedragsinterventies (feedback, inbouwen van instrumenten die beide normen laden bijvoorbeeld een beoordeling of beloningssysteem), het aanstellen van managers die passen bij de geschreven werkelijkheid, attitudeverandering (organisaties bezoeken die wel beide normen met plezier hanteren, groepsdiscussies, dilemma’s bespreken), opleiding en training en zelfanalyse.

Veranderen is vandaag doen, wat je gisteren niet bedacht had (Jaap Peters). Dan moet je wel het verschil ervaren zodat attitudes kunnen wijzigen en aangepast gedrag ontstaat.

Benieuwd hoe wij u kunnen helpen bij het maken van de juiste keuze? Neem dan contact met ons op.