Leiderschap: veiligheid, verbondenheid, autonomie, zelfwaardering, zelfexpressie, grenzen

Laatst mocht ik aan een groep managers een workshop geven over leiderschap. Na een uur betrapte ik mijzelf erop dat ik het verhaal onnodig ingewikkeld maakte met stijlen, persoonskenmerken, etc. Het werd een andere workshop toen ik leiderschap plaatste in de context van kinderen opvoeden.

We weten uit onderzoek dat leiderschap ertoe doet, maar daarna is het minder duidelijk wat nu echt het verschil maakt. Moet ik als leider nu coach, taakgericht, ondernemend, participatief, visionair of een combinatie zijn. Het eerlijke antwoord is dat leiderschap situationeel en context bepaald is. Maar als we leiderschap nu eens zouden invullen vanuit de kernbehoeften van een kind?

Vanuit dat perspectief leiderschap bezien, praten we dan over:

• Veiligheid (een veilige plaats, stabiliteit, acceptatie)
• Verbondenheid met anderen (het gevoel hebben erbij te horen, kunnen delen wat je denkt en vindt)
• Autonomie (het gevoel hebben ook dingen zelf te kunnen en mogen doen, een eigen identiteit te hebben)
• Zelfwaardering (gewaardeerd worden om wie je bent en wat je kan)
• Zelfexpressie (uitdrukken van je mening en gevoelens naar anderen zonder knellende regels, spontaniteit)
• Realistische grenzen (spelregels hanteren met anderen om zelfexpressie en zelfwaardering af te stemmen op anderen; leren omgaan met frustraties bij grenzen of moeilijkheden)

Wat opvalt is dat deze kernbehoeften nauw aansluiten bij de inzichten van Jim Collins die aantoonde dat succesvolle organisaties hoog scoren op de cultuurwaarden: mensen (teamgericht, ruimte geven), prestaties (doelen), innovatie (creativiteit en innovatie krijgt de ruimte) en stabiliteit (stabiele kaders, grenzen). Het topmanagement fungeert daarbij als aanjager van deze gecombineerde cultuur. Het middenkader zorgt voor de implementatie ervan.

Tips

• Laat als leider voorbeeldgedrag zien waaruit blijkt dat het veilig is om dingen tegen elkaar te zeggen zonder dat het leidt tot sancties en ben daar consistent in
• Sta als leider voor je mensen en val ze niet af
• Betrek medewerkers bij besluitvorming door openheid in een team te bevorderen. De beste mag het zeggen. Zorg ervoor dat alle betrokkenen hun standpunten en ideeën naar voren kunnen brengen
• Stimuleer innovatie en creativiteit
• Werk vanuit een duidelijke visie, heldere kaders en geef mensen daarbinnen vrijheid om zelf te handelen
• Spreek woorden van waardering uit naar je medewerkers
• Durf kwetsbaar te zijn en deel je dilemma’s
• Stimuleer zelfanalyse en zelfontplooiing met een duidelijke link naar het werk en de loopbaan